| klimaat | centrale PyreneeŽn | Aragůn | |
STUWDAM VAN EL GRADO
|
Dit blad Acheter un appartement en Espagne Dit blad Immobilier espagne Dit blad afdrukken Een bezoek aan de grootste dam van Spanje, de stuwdam van El Grado, in combinatie met een bezoek aan het prachtige oord Torreciudad.
De Cincavallei verzamelt het Pyreneeënwater van de bergrivieren Río Ara en de Río Cinca. De Río Ara stroomt vlakbij het Nationale natuurpark van Ordessa. De Cincavallei omvat een oppervlakte van 2375 km². Net voorbij de uitlopers van de Pyreneeën, aan de start van de vlakte, vindt men de vruchtbare vallei van El Grado. De vallei varieert in de breedte van 40 tot 1200 m en is steeds intensief gebruikt geweest voor land- en tuinbouw, sinds kort ook voor wijnbouw. Echter bij stijgend waterdebiet vanuit de bergen hogerop kon deze vallei in enkele minuten tijd overstromen. De mensen op de velden hadden doorgaans niet de tijd om te vluchten, maar vluchtten naar de loofbomen die aan beide zijden van de vallei waren aangeplant. Oudere inwoners van El Grado weten nog zeer goed dat mensen ooit tot 3 dagen lang in deze bomen dienden te schuilen. Samen met enkele andere redenen, namelijk het bevloeien van de droge gebieden stroomafwaarts, rond ‘Los Monegros’, het winnen van drinkwater en de productie van elektriciteit, werd kort na wereldoorlog 2, in volle Franco tijd, beslist om o.a. de Cincavallei af te dammen.
Het bouwen van stuwdammen heeft ook enkele keerzijden. Zo ontstaat een stuwmeer waar vroeger land was, treedt er massale bezinking op van afzetmateriaal (zand en klei) voor de stuwdam, kan vis niet meer stroomafwaarts, enz. ... . Men beweert zelfs dat het variërend waterpeil wereldwijd in vooral de grote stuwmeren, de oorzaak is van 90% van alle aardschokken en aardbevingen. Er bestaan verschillende soorten stuwdammen. De meeste stuwdammen, ook deze van El Grado, zijn van het type 'zwaartekracht stuwdam'. De stuwdam is zo opgebouwd dat hij aan de horizontale druk van het water weerstaat door zijn eigen gewicht. De betonnen stuwdam van El Grado bestaat uit 1030000 m³ beton. Omwille van deze enorme betonmassa is zo'n type stuw vrij duur, maar tegelijk vormen ze de meest duurzame waterkeringen die het minste onderhoud vergen. In El Grado werden blokken beton van 15 m x 15 m in één keer gegoten, met hiertussen stortnaden. Omwille van de grote lengte van de stuwdam, moesten op enkele plaatsen uitzettingsvoegen gemaakt worden, die zijn opgevuld met teer. Een zwaartekracht stuwdam heeft een driehoekig profiel met een brede basis die versmalt naar boven toe. Deze vorm ontstaat omdat de waterdruk naar beneden toe eveneens driehoekig toeneemt. Aan de overloopzijde heeft de stuw een hoogte van 88m, de basis is 70 m breed. Veelal is de breedte ongeveer 0,7 keer de hoogte.
Een stuw moet ook nog aan andere krachten weerstaan, waaronder ijs, golfslag, aardschokken, de inwendige druk via poriën, scheurtjes en voegen, de kracht van opgehoopt modder aan zijn voet, enz. ... Uiteraard moet de stuw zo waterdicht mogelijk zijn, maar dit is nooit volledig het geval daar beton op zich ook niet volledig waterdicht is. De keuze van de plaats van inplanting van een stuwdam wordt mee bepaald door: de stabiliteit van de ondergrond en de stabiele aansluiting van de stuw aan de zijkanten. Oorspronkelijk wilde men de stuwdam van El Grado inplanten in de 'vernauwing van Torreciudad (1953) A (zie figuur rechts)(Sp.: estrecho de Torreciudad)'. Op het eerste zicht lijkt deze smalle doorgang ook de meest logische keuze voor de inplanting van de stuw, maar een geologische studie van 1955 bevestigde dat de duidelijk zichtbare horizontale gelaagdheid van de rotsmassieven aan A en B geen geschikte plaats waren voor de stuw, waarna werd besloten om hem te plaatsen waar hij nu staat. In de Pyreneeën komen zeer veel kleine aardbevingen voor met een kracht van 3 à 4 op de schaal van Richter. In de stuwdam houdt men deze bewegingen nauwgezet in de gaten via grote slingers (pendula's) die van boven naar beneden in de stuw hangen. Deze slingers werken zonder elektriciteit. Sinds de bouw van deze stuw heeft men nog geen bijzondere maatregelen moeten nemen met het oog op de stabiliteit. Ook heeft men de stuw nog niet moeten leegmaken voor onderhoud.
|
Acheter un appartement en Espagne
Dammen worden al duizenden jaren gebouwd, maar vooral na de 2e wereldoorlog zijn er wereldwijd zeer veel bijgebouwd. In de laatste 50 jaar is de voorraad aan water in stuwmeren hierdoor vertienvoudigd. In het begin van de 20e eeuw ontstond ook in Spanje het idee om een aantal bergrivieren af te dammen. Op 7 januari 1915 keurt de Spaanse regering het 'bevloeiingsproject voor Alto Aragón' goed. De Spaanse intellectueel en schrijver 'Joaquin Costa (1846-1911)' maakte diverse studiewerken over waterbouwkunde en lag aan de basis van het afdammen van rivieren in de Spaanse Pyreneeën. De hoofdbedoeling was om stroomafwaarts te bevloeiien, wat tegenwoordig ook gedeeltelijk in vraag wordt gesteld. Hij maakte zelf de realisatie van zijn ideeën niet meer mee, maar het 'meer van Barasona' krijgt later ook de naam 'meer van Joaquin Costa'. In de jaren 30 bouwde men de stuwdam van Mediano en tussen 1958 en 1969 werd in dezelfde vallei onmiddellijk in het verlengde van de eerste stuw, de stuwdam van El Grado gebouwd. Er werkten meer dan 1000 arbeiders, afkomstig van over gans Spanje, mee aan de bouw. De bekisting werd geheel gemaakt uit gezaagde houten planken die alle slechts éénmalig werden gebruikt. De gigantische hoeveelheden dennenhout die hier voor nodig waren werden aangevoerd vanuit Navarra.
De stuwdam van El Grado vormt de langste stuw van gans Spanje. Het is ook de enige stuw die kan bezocht worden. De stuw is in grondplan naar buiten gebogen gebouwd en heeft een lengte van 958 m. De overstort is de structuur waarlangs het overtollige water overloopt als het stuwmeer vol is. Het regelen van het waterniveau gebeurt met 3 grote metalen sluisdeuren van elk 20 breed en 10 m hoog. Deze sluizen kunnen samen maximaal 4 miljoen liter water per seconde afvoeren. Om redenen van herstelling of onderhoud kan men de stuw ook leegmaken in 3 trappen. Hiervoor bevinden zich binnenin de stuwdam aparte, hydraulisch bediende en beveiligde vijzels.
De prachtige blauwe kleur van het water van het stuwmeer is het gevolg van de in het water aanwezige natuurlijk kalkkristallen (calciumcarbonaat), afkomstig van het hoogste kalksteenmassief van Europa (Monteperdido), weinig modder en zuiver smeltwater. Dit water kan zonder bijkomende behandeling rechtstreeks aangewend worden als drinkwater. Het stuwmeer van El Grado heeft een inhoud van 400 Hm³
De bevloeiing tot 150 km stroomafwaarts gebeurt via het kunstmatig aangelegd kanaal 'Canal de Cinca', dat onmiddellijk start met één van de 3 elektriciteitscentrales die de stuw rijk is. Het kanaal is 90 km lang en komt uit in het 'Canal de Monegros' dat nogmaals 133 km lang is. Waar beide kanalen samenkomen bedraagt de maximale transportcapaciteit 70 m³ per seconde. Met beide kanalen kan een oppervlakte van 200000 Ha bevloeid worden.
De elektriciteitsproductie wordt gerealiseerd via 4 turbines, waarvan er 2 staan opgesteld aan de start van het 'Canal de cinca' en 2 iets verder op, stroomafwaarts voorbij het dorpje El Grado. De monitoring (afstandsbewaking) van de stuwdam gebeurt vanuit Zaragoza, het eventueel ingrijpen moet natuurlijk ter plaatse gebeuren. De bewaking ter plaatse gebeurt door 1 persoon die 24/24 en 7/7 ter plaatse is, het onderhoud en de opmetingen (controles) gebeuren door een 2e persoon ter plaatse.
|
